Encyklopedia ziół

Start / Encyklopedia ziół / Kozłek lekarski

Kozłek lekarski

Kozłek lekarski

Kozłek lekarski

Valeriana officinalis

Kozłek lekarski (znany również jako waleriana)  jest to gatunek zbiorowy, który może obejmować nawet do kilkunastu gatunków o podobnym działaniu leczniczym. Można spotkać go na terenie całej Europy i Azji - poza strefami pustynnymi oraz arktycznymi. W Polsce jest niezwykle pospolity.

Walory lecznicze wykazuje kłącze, a więc podziemna łodyga oraz korzeń. Od lat wykorzystywane są nie tylko w medycynie naturalnej, ale również i konwencjonalnej.  

 

Właściwości kozłka lekarskiego

Kozłek lekarski słynie ze swoich właściwości uspokajających. Zawarte w korzeniu i kłączu aktywne substancje przyczyniają się do obniżenia aktywności ośrodkowego układu nerwowego. Zmniejszają tym samym uczucie wewnętrznego niepokoju oraz dają efekt psychicznego odprężenia. Korzeń waleriany znajduje również zastosowanie w przypadku walki z bezsennością - głównie spowodowaną pobudzeniem i napięciem nerwowym. Poprawia jakość snu, skracając czas zaśnięcia oraz zmniejszając ilość nocnych wybudzeń. Właściwości uspokajające i ułatwiające zasypianie zostały potwierdzone licznymi badaniami naukowymi.

Waleriana stosowana jest w medycynie ludowej jako sposób na dolegliwości ze strony układu pokarmowego i moczowego. Działa rozkurczowo, dlatego doskonale łagodzi stany skurczowe żołądka. Wykazuje także właściwości wiatropędne, co jest mocno powiązane z efektem rozluźniającym skurcze oraz zwiększonym wydzielaniem soków żołądkowych. 

Właściwości rozkurczowe sprawiają, że kozłek lekarski sprawdza się przy łagodzeniu bólu miesiączkowego. Z uwagi na działanie uspokajające, może okazać się pomocny przy zespole napięcia przedmiesiączkowego. 
Współcześnie walerianę stosuje się również zewnętrznie na skórę głowy. W ten sposób można wspomóc leczenie łupieżu, łojotoku oraz niektórych dermatoz. 

Należy przy tym podkreślić, że wartość lecznicza waleriany uzależniona jest od formy preparatu. Nieco inną siłę działania mają wyciągi alkoholowe w porównaniu z wyciągami wodnymi. Wszystko dlatego, że waleriana zawiera czynne substancje lepiej rozpuszczające się w alkoholach niż w wodzie. O skuteczności działania decyduje ponadto sposób suszenia - jeśli odbywa się ono w temperaturze wyższej niż 35oC, wówczas niektóre aktywne substancje tracą swoje zdrowotne właściwości.

 

Kozłek lekarski Kozłek lekarski Kozłek lekarski Kozłek lekarski

Jak wygląda kozłek lekarski?

Kozłek lekarski łatwo rozpoznać. Ta dwuletnia roślina w pierwszym roku wytwarza tzw. rozetę liści, które są nieparzystopierzaste. W roku drugim zaś powstaje masywna łodyga oraz rozłożyste kwiatostany. Kozłek kwitnie od czerwca do sierpnia – pojawiają się lejkowate białe lub bladoróżowe kwiaty, a następnie owoce. Są to niełupki – drobne: owłosione bądź nie. Najważniejszy jednak organ to kłącza – korzeń. To on wykazuje największe własności lecznicze.
 

Korzeń kozłka lekarskiego w praktyce

Pierwsze badania dotyczące skuteczności kozłka lekarskiego (waleriany) m.in. w leczeniu zaburzeń snu prowadzone były w latach 70-tych XX wieku. Badania Jansena (1977) prowadzone były na grupie 150 pacjentów w podeszłym wieku, którzy cierpieli m.in. na bezsenność i rozdrażnienie. Po 30 dniach terapii wyciągiem z korzenia waleriany zaobserwowano wyraźną poprawę ich stanu zdrowia.

Badania wskazały również, że korzeń kozłka lekarskiego, mimo działania uspokajającego, nie wykazuje negatywnego wpływu na koncentrację czy czas reakcji. Najlepsze efekty, co potwierdzają badania Benta z 2006 roku, przynosi dłuższa terapia preparatami z walerianą.

 

Jak uprawiany jest kozłek lekarski?

Kozłek lekarski jest rośliną występującą na terenie całej Eurazji – poza strefami arktycznymi oraz pustynnymi. Najczęściej występuje na brzegach wód, mokrych łąkach, torfowiskach, w wilgotnych lasach (głównie łęgach olszowych) oraz- w formie skarlałej – na suchych terenach. Można prowadzić jego uprawę, pamiętając, że kozłek:

  • wymaga żyznej, przepuszczalnej, zwapnowanej gleby,

  • nie lubi wodnych zastoin ani gleby zbyt suchej,

  • potrzebuje słonecznego lub półcienistego stanowiska,

  • należy uprawiać z siewu do rozsadników, by później przesadzić w miejsca stałe,

  • wymaga pielęgnacji – w pierwszym roku odchwaszczania i nawożenia, w drugim zaś usuwania pędów kwiatostanowych,

  • kłącza zbieramy jesienią już po usunięciu części naziemnej i suszymy w warunkach naturalnych.

Uwagi dotyczące stosowania

Stosując kozłek lekarski dłużej niż 1 miesiąc, zaleca się przeprowadzić 2-tygodniową przerwę. Wszelkie preparaty na bazie kozłka należy przechowywać w suchym i nienasłonecznionym miejscu.

 

Autor tekstu: Leki Natury
SEDOMIX | Lek ziołowy ukoi nerwy, pomoże zasnąć
Nalewka z kłącza kozłka jest jednym ze składników leku Sedomix

PRZEDSIĘBIORSTWO
FARMACEUTYCZNE
"LEKI NATURY"
TADEUSZ POLAŃSKI  Sp. z o.o.

ul. Zielona 30
08-500 Ryki
Polska

tel. (81) 865-10-69
e-mail: biuro@lekinatury.pl

Gdzie kupić

Wszystkie nasze produkty są dostępne bez recepty w aptekach i sklepach zielarskich na terenie całego kraju.
Szukaj »