Aronia, która przywędrowała do nas z Ameryki Północnej, należy do rodziny różowatych ( Rosaceae) i jest blisko spokrewniona z jarzębiną. Jest to silnie rozgałęziony krzew osiągający wysokość 2 – 2,5 m. Roślinę tę można u nas spotkać w przydomowych ogródkach, najczęściej jednak uprawia się ją na plantacjach dla celów produkcyjnych. Aronia bardzo lubi słońce, jest odporna na mróz i niezbyt wymagająca jeśli chodzi o glebę. Kwitnie w maju i czerwcu, wydając bardzo obficie białe lub różowe kwiaty skupione w baldachogronach. Takie obsypane kwiatami plantacje aroniowe wyglądają wprost urzekająco. Owoce zbiera się od połowy sierpnia do września. Są one fioletowoczarne, błyszczące, przypominające baldachogrona jarzębiny, zaś pojedyncze owocki kształtem przypominają małe jabłuszka. Pewnie dlatego w Rosji nazywają aronię „czarną jarzębiną”, zaś u naszych zachodnich sąsiadów – „Schwarze Apfelbeere”.
Aronię nie przypadkowo nazwano owocem naszych czasów, gdyż chroni przed najczęstszymi schorzeniami cywilizacyjnymi. Jest ona przede wszystkim bezkonkurencyjna jeśli chodzi o zawartość antocyjanów. Ma również sporo garbników, kwasów organicznych, pektyn oraz witaminy C, B2, B6, PP, E i karoten (prowitamina A). Stanowi skarbnicę bioflawonoidów (rutyna), a także soli mineralnych, w tym rzadkich mikroelementów, jak molibden, mangan, miedź, bor, jod. W owocach aronii znajduje się poza tym duża porcja błonnika i pektyn (ważne dla ludzi z nadwagą).
Aronia bywa ostatnio nazywana ekorośliną, to znaczy, że nie gromadzi w swych owocach związków niebezpiecznych dla zdrowia, np. ołowiu, kadmu, arsenu itd.
Aronię można uprawiać we własnym ogrodzie – w polskich warunkach nie jest to trudne. Roślina:
jest bardzo odporna na mróz,
wymaga słonecznych lub półcienistych stanowisk,
najlepiej rośnie na przepuszczalnym, próchniczym, żyznym podłożu,
nie powinna być uprawiana na podłożach podmokłych, zbyt suchych czy piaszczystych oraz kamienistych,
wymaga odpowiedniego rozstawu: krzewy sadzimy w odstępach ok. 1,5- 2m, zachowując odstęp 3,5 m między rzędami,
potrzebuje dużo wody w okresie dojrzewania owoców, należy ją podlewać również w okresach suszy,
zbiera się jesienią.
Aronia jest krzewem, osiągającym wysokość ok. 2 – 2,5 m. Najwyższe okazy mogą dorastać nawet do 3 m. Kwiaty, a następnie również owoce zebrane są w tzw. baldachogrona. Owoce to jagody o średnicy ok. 10 mm, które przyjmują ciemnogranatową barwę i mają słodkawy, aromatyczny miąższ. Gdy chodzi o liście – mają długość ok. 6cm, a na jesień przybierają żółtą i czerwoną barwę.
W stanie surowym jest słodko – cierpka. Większości osób ten smak nie odpowiada. Dlatego najczęściej spożywana jest w postaci przetworów, które wydobywają z niej pełnię smaku.
W kuchni wykorzystać ją można m.in. do przygotowania:
soków – np. za pomocą sokownika – parownika, z późniejszym dodatkiem cukru; dodać można również soku jabłkowego czy tego uzyskanego z jarząbu słodkiego jadalnego,
konfitur – smażonych krótko, np. z dodatkiem soku z czarnej porzeczki lub cytryny czy kwaśnych jabłek,
przecieru – przetarte z cukrem owoce aronii wystarczy podgrzać do ok. 60 stopni i przelać do słoików,
owoców w soku własnym – zalej owoce w słojach gorącym sokiem z aronii i pasteryzuj.
Owoce tego krzewu stanowią dziś nieoceniony lek dla ludzi chorych na serce, dotkniętych zaburzeniami krążenia krwi. Antocyjany tej rośliny obniżają ciśnienie skurczowe i rozkurczowe krwi u pacjentów po przebytym zawale serca. Pobudzają w komórkach śródbłonka wytwarzanie tlenku azotu – odpowiedzialnego za zdolność rozkurczania naczyń krwionośnych (niezwykle ważne w przypadku zawału serca). Wykazano także, że działają przeciwzapalnie i obniżają znacząco poziom białka ostrej fazy CRP, które jest uznawane w medycynie właśnie jako wskaźnik (jeden z najważniejszych) wysokiego ryzyka choroby niedokrwiennej serca (choroby wieńcowej).
Owoce aronii uaktywniają również proces przemiany materii w organizmie, a zwłaszcza gospodarkę tłuszczową, o czym powinny pamiętać osoby z nadwagą. Usprawniają poza tym pracę trzustki i wątroby i odtruwają je z toksyn. Liczne badania wykazały, że dzięki bogactwu antocyjanów i wit. C, E, prowitaminy A mają wybitną zdolność neutralizowania wolnych rodników - głównego sprawcy nowotworów, zbyt wczesnego starzenia się organizmu, postępującej miażdżycy (hamują proces utleniania lipidów wywołujących zmiany miażdżycowe w naczyniach krwionośnych). Inne badania dowiodły, że antocyjany z owoców aroniowych zmniejszają uboczne działanie leków przeciwnowotworowych i łagodzą uboczne skutki radioterapii.
Chronią też skórę (szczególnie w upalne lato) przed negatywnym wpływem szkodliwych promieni ultrafioletowych. Wzmacniają poza tym i uelastyczniają ściany naczyń włosowatych - zapobiegając tym samym powstawaniu tzw. pajęczynek na skórze. Regularna kuracja preparatami z aronii wzmacnia organizm, usprawnia pracę układu nerwowego i odpornościowego, dlatego preparaty z aronii polecane są przy obniżonej odporności na infekcje, zwłaszcza górnych dróg oddechowych, a także w przypadkach osłabienia organizmu po chorobach, gdzie przez dłuższy czas stosowano antybiotyki, np. u dzieci.
Ponadto udowodniono, że aronia ma zdolność skutecznego przeciwdziałania neuropatii cukrzycowej i że poprawia pamięć (dzięki lepszemu ukrwieniu komórek mózgowych). Antocyjany aroniowe, podobnie jak zawarte w owocach czarnej jagody usprawniają mikrokrążenie w gałce ocznej, co jest szczególnie ważne dla ludzi dotkniętych cukrzycą. U nich bowiem przy postępie nie leczonej choroby dochodzi często do zaćmy. Aronia (podobnie jak czarna jagoda) poprawia także ostrość widzenia o zmroku. Dowiedziono, że preparaty na bazie aronii chronią przed chorobami Alzheimera i Parkinsona, obniżają poziom zdradliwej frakcji cholesterolu (LDL). Zdecydowanie przedłużają życie.
PRZEDSIĘBIORSTWO
FARMACEUTYCZNE
"LEKI NATURY"
TADEUSZ POLAŃSKI Sp. z o.o.
ul. Zielona 30
08-500 Ryki
Polska
tel. (81) 865-10-69
e-mail: biuro@lekinatury.pl